Świniogóra

 

 

Największy przysiółek Szynwałdu.

Leży w południowo-wschodniej części wsi, na pograniczu Zalasowej, Zwiernika i Łęk Górnych. Tam też znajduje się najwyższy punkt miejscowości, jest to wzniesienie za kaplicą o wysokości 365,5 m n.p.m.

Po raz pierwszy Świniogóra pojawia się na mapie Królestwa Galicji i Lodomerii tzw. mapie Miega, która została sporządzona w latach 1779-1783 w Austrii. Występuje tam nazwa - Swina Gura b. (Berg), która odnosi się do wzniesienia na terenie Zalasowej, blisko granicy z Szynwałdem, zwanego również przez mieszkańców Czub (Cub). W opisie do mapy znajduje się informacja że: Wzgórze Świniej Góry [oryg. Sloinia Gura] jest wprawdzie tu wokół najwyższe, ponieważ jednak jest ono zarośnięte samymi zaroślami, to można tylko z jego stoków bardzo daleko obserwować płaski kraj.

Przysiółek zaznaczony został również na mapie Szynwałdu z 1849 r. wykonanej w ramach Katastru galicyjskiego pod nazwą Świniagóra.

 

Świniogóra na mapie Królestwa Galicji i Lodomerii tzw. mapie Miega (1779-1783)

 

Świniogóra na mapie Szynwałdu z 1849 r., ANwK sygn. KT si39.

 

Na obecnych mapach można spotkać się z nazwami Świniogóra Szynwałdzka i Świniogóra Łęcka. Natomiast w rejestrze TERYT występuje nazwa Świnia Góra (identyfikator SIMC 0830457).

Dziś trudno wyjaśnić skąd wzięła się nazwa - Świniogóra. Jak sugeruje o. Kazimierz Plebanek: Może w lasach było dużo dzików, ludzie zaś na dzika mówią dzika świnia... może gospodarze słynęli z hodowli świń? Nie jest wykluczone, że była to nazwa pogardliwa pod adresem mieszkańców przysiółka. Mieszkańcy wsi stawiali siebie wyżej od ludzi z lasów i pól, ze „Świniogóry”...

W Kronice parafialnej użyta została inna nazwa - Sinigóra. 19 lutego 1846 r. ks. Tomasz Stański zanotował: W tym dniu, dniu Rozruchów tutejsi Parafianie nie napadali ani Dworów ani Plebanii ani żadnego nigdzie nie popełnili zabójstwa i żaden z nich nigdzie na żadnej nie był zdobyczy. Łęcanie zaś od Sinigory z kilkoma tutejszymi tak ze Sinigóry wpadli tegoż dnia t.i. 19 Lutego na tutejszy folwark i splondrowali go... Nazwa Sinigóra nawiązuje do wyglądu wzniesienia na wiosnę i jesienią, kiedy to nad całą okolicą unoszą się gęste, sine mgły.

Po wybudowaniu tu w 1905 r. ochronki, ks. Aleksander Siemieński zaczął używać nazw Święta Góra lub Góra św. Teresy, lecz nie przyjęły się one u mieszkańców.

 

Z racji położenia Świniogóry, mieszkańcy tego przysiółka mieli znacznie trudniejsze warunki życiowe niż pozostali Szynwałdzianie. Zwłaszcza w zimie, podczas dużych opadów śniegu bywały dni, kiedy zostawali odcięci od świata.

Zwrócił na to uwagę ks. Aleksander Siemieński, który w 1885 r. został proboszczem w Szynwałdzie. Postanowił wybudować tu ochronkę i sprowadzić do niej Siostry Służebniczki NMP NP. W 1905 r. nastąpiło otwarcie budynku, w którym mieściła się również kaplica i można było w niej odprawiać nabożeństwa. W 1916 r. została tu utworzona klasa eksponowana, a w 1926 r. szkoła na Świniogórze została wydzielona jako szkoła nr 2.

W 1963 r. wybudowany został nowy budynek, przeznaczony na potrzeby szkoły. Nauka odbywała się w nim do 2012 r. kiedy to zamknięto Szkołę Podstawową nr 2, z powodu małej ilości uczniów i wysokich kosztów utrzymania.

 

 

 

W 1974 r. Świniogóra została zelektryfikowana. W latach 70. utwardzono główną drogę, a w 1982-1983 położono na niej asfalt i wybudowano most na potoku Dulcza.

W 1985 r. nastąpiło uroczyste poświęcenie kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej po Trzykroć Przedziwnej. W tym samym roku wybudowany został przystanek dla autobusu WPK i uruchomiona linia autobusowa Tarnów-Świniogóra. Obecnie nie jeździ tam żaden autobus. W 1990 r. otwarto gazociąg i zainstalowano aparat telefoniczny w szkole.

 

 

W ostatnią niedzielę kwietnia na Świniogórze odbywa się odpust ku czci Matki Bożej Dobrej Rady, kilkakrotnie organizowana była również Droga Krzyżowa z kościoła w Szynwałdzie do kaplicy.

Ze Świniogóry rozpościerają się wspaniałe widoki na okolicę. Ze wzniesienia za kaplicą przy dobrej pogodzie można podziwiać Tatry i wierzchołki Gór Świętokrzyskich. Jest tam też dogodne miejsce do obserwacji Płaskowyżu Tarnowskiego.

 

Widok na Tatry ze Świniogóry, na pierwszym planie Zalasowa

 



 

Zobacz również

 

Źródła

  1. Archiwum Narodowe w Krakowie: Kataster galicyjski. Szynwałd - Gemeinde Szynwald in Galizien Tarnower Kreis. Mapa sytuacyjna gr. Szynwałd, skala 1:5000, 1849, sygn. KT si39.
  2. Archiwum Parafii Rzymskokatolickiej w Szynwałdzie: Kronika parafii w Szynwałdzie, 1833-1962.
  3. Europe in the XVIII. century [dostęp: 12.11.2020] <https:/./mapire.eu/en/map/europe-18century-firstsurvey[...]>.
  4. Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779-1783, t. 3, cz. A, Sekcje 53-80, red. Waldemar Bukowski, Bogusław Dybaś, Zdzisław Noga, Kraków 2015.
  5. Madeja Magdalena, Gmina Skrzyszów i jej krajobraz w świetle nazw terenowych, Szynwałd 2014.
  6. Majewski Maciej, Bardzo zimny maj [dostęp: 12.11.2020] <http://www.refraktor.pl[...]>.
  7. Plebanek Kazimierz, Szynwałd. 650-lecie dziejów wsi i parafii, Szynwałd 1994.
  8. Rejestr TERYT [dostęp: 09.11.2020] <http://eteryt.stat.gov.pl/eTeryt/[...]>.
  9. Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, t.15, Powiat tarnowski i powiat miejski Tarnów, województwo krakowskie, [b.m.] 1964.
  10. Województwo tarnowskie. Mapa topograficzno-administracyjna, 1:100 000, Katowice: Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, wyd. 2, [1993].