O zielarce Stefci co wilki przepędziła
Jak zielarka Stefcia drewnianą warzęchą atom rozszczepiła i wilki przepędziła
Miło wspominam letnie wycieczki,
na które dziatwę zabierał dziadek,
smaczne kanapki wkładał do teczki,
a wcześniej u babci pyszny obiadek.
Wspominam tamte, cudne wyprawy
w parowy, lasy, jary, paryje,
pachnące łąki i leśne stawy,
które zapewne były niczyje.
Pewnego razu, gdyśmy wracali,
bo słońce było już bardzo nisko,
dymy z kominów się snuły w oddali,
dziadek wprowadził nas na Chołpnisko1.
Była to piękna, leśna polana,
którą to modry strumyk obmywał,
od wschodu skarpy wysoka ściana,
którą młodnik gęsty pokrywał.
Dziadek se usiadł pod jodły pieńkiem
i tak powiedział: - Raki sobace,
muszę odpocząć jedną chwileńkę,
bo od chodzenia bolą mnie grace.
Myśmy usiedli też na trawniku,
rączkami gładząc łydki zbolałe,
Krysia spytała dziadka po cichu:
- Skąd tu się wzięły węgła zmurszałe?
Dziadek nam wydał z teczki po kromce,
po czym wyciągnął fajkę z kabata.
- Zjedzcie, a ja wam opowiem brzdące,
jak tutaj stała znachorki chata.
Było to dawno w odległych czasach,
w chatce Stefcia zielarka żyła,
zioła zbierała w pobliskich lasach,
które w kociołku w chacie warzyła.
Wszyscy wiedzieli rzecz oczywistą,
po co doktora szukać daleko -
zielarka Stefcia wyleczy wszystko
i nawet krowom przywróci mleko.
Suchoty żabim skrzekiem leczyła,
chorym zdrowie dawała na nowo,
leniowi ochotę do pracy wróciła,
grzbiet mu smarując lagą bukową.
I innych chorób leczyła wiele,
choć nie lekarka czy czarownica,
lecz na co, jakie warzyła ziele,
była to słodka jej tajemnica.
Kiedyś, na Szynwałd nieszczęście spadło,
w okrutnie silne lutowe mrozy,
wilków stado na wioskę napadło,
mordując owce, krowy i kozy.
Ludzie zaczęli żyć w niepewności,
straże nocami ogień paliły,
po polach często bieliły się kości,
zwierząt i ludzi, co wilki zabiły.
Gdy ogień bestii już nie przerażał
i wygłodniałe wyły wokoło,
strach było wyjść do inwentarza,
czy choćby ulżyć se za stodołą.
I gdy już nie było żadnej nadziei,
by wilki od zagród i trzody odgonić,
o Stefci ludzie se przypomnieli,
że ona ziołami je może przegonić.
Poszli więc wszyscy do Stefci chatki,
prosząc o pomoc, radę, opiekę,
Stefcia odrzekła: - Pomogę wam dziatki
i wilkom ziołem kity przypiekę.
Mam ja w swej księdze przepisów wiele,
Te, co na wilki, to se zaznaczę,
gotując zioła, susząc w popiele,
dla bestii zrobię wam dopalacze.
Poszła na stryszek oraz do loszku,
aby zgromadzić składniki wszystkie,
kobiałkę drewna i słomy troszku,
by móc rozpalić pod paleniskiem.
Gdy woda w kotle zabulgotała,
zaczęła wrzucać doń bez mitręgi
wszystko, co wcześniej przygotowała,
czytając przepis z prastarej księgi.
Garść wilczych jagód i leśne grzybki,
skrzydła ćmy oraz turonia kłaki,
płetwy i łuski ze złotej rybki,
a na to wszystko baranie flaki.
Stefcia wyrzekła jakieś zaklęcie,
majdnęła kartkę na drugą stronę
i powiedziała z lekkim przejęciem:
- O! Jeszcze gacka łajno suszone.
Zielarka się sama w chatce zamknęła
i ostro wzięła do swej roboty,
w oknach błysnęło, chatka jęknęła,
a oknem uciekły dwa czarne koty.
Ostatni składnik Stefcia dodała,
w kociołku fukło, cicho syknęło,
drewnianą chochlą weń zabełtała
i nagle w izbie fest pierdyknęło.
Huk było słychać w całym powiecie,
głośno walnęło, jak bomba chyba,
a nad Chołpniskiem wzbił się w powietrze
brunatno-siny dym w kształcie grzyba.
Drzazgi opadły, przybiegli ludzie,
ujrzeli tylko węgła i schodek,
nie było Stefci, ni psa przy budzie,
zniknął piec, kocioł oraz wychodek.
Chłopy mówili: – Co my poczniemy,
wilki nas zjedzą – nie pleć głupstw cycu –
Skąd my zielarkę nową weźmiemy,
bo Stefci szukać trza na księżycu.
Dym się unosił ponad lasami,
wzbudzając trwogę, co nie jest dziwne,
baby modliły się z gromnicami,
chłopy zaś dały na msze wotywne.
Bestie, co wtedy wieś rabowały,
słysząc huk wielki się wystraszyły
i z przerażeniem w las uciekały,
bo ich odłamki z chatki goniły.
Zlęknione wilki w skarpie się skryły,
skarpę tę wilczą2 później nazwano,
tam z przerażeniem nocami wyły,
a przestawały dopiero rano.
Grzyb wisiał nad wsią tak miesiąc cały,
strach siejąc wkoło i kupę smrodu,
wilki ze skarpy wyleźć się bały,
więc pozdychały wszyściutkie z głodu.
Piotr Zięba i Piotr Kołodziej
- Chołpnisko - niewielka polana w górnej części Szynwałdu, na południowy zachód od Paproci, dzisiaj porośnięta lasem.
- Wilcza Skarpa - głęboki jar w lesie przy granicy Szynwałdu, Zalasowej i Trzemesnej.
Ps.
Dziadek był postacią kontrowersyjną. Był miłośnikiem bimbru i taniego wina, a to czym nabijał fajkę to z pewnością nie był tytoń. Niemniej jednak biorąc pod uwagę, że każda legenda zawiera w sobie jakąś prawdę i niesie przekaz, należy domniemywać, że być może w Szynwałdzie na Chołpnisku dokonano pierwszej w historii ludzkości próby nuklearnej, a Jurij Gagarin nie był pierwszym człowiekiem, który wyleciał w kosmos. Nie traktujcie jednak tego jako objawioną prawdę historyczną. Prawda jest jednak taka, że wszelkie eksperymenty z ziołami i innymi substancjami chemicznymi zagrażają zdrowiu i życiu.
