Wyrazy i zwroty gwarowe z Szynwałdu
Gwara jaką możemy usłyszeć w Szynwałdzie należy do gwary pogórzańskiej, w której mieszają się wpływy krakowskie i góralskie, a nawet niemieckie z okresu zaboru austriackiego. Różni się ona od języka literackiego licznymi cechami fonetycznymi i leksykalnymi. Różnice w wymowie można zauważyć nawet pomiędzy Szynwałdem Górnym i Dolnym.
Niestety, obecnie wraz z odchodzeniem starszych mieszkańców, zanika również umiejętność mówienia gwarą i rozumienia wielu słów powszechnie kiedyś znanych. Te, które udało się nam zanotować znajdują się poniżej w słowniku, jest ich już ponad 1000 i ciągle przybywa nowych.
Cechy charakterystyczne naszej gwary
Mazurzenie, czyli wymowa spółgłosek dziąsłowych sz, ż, cz, dż jako przedniojęzykowo-zębowych s, z, c, dz.
Mówi się c zamiast cz (łocy - oczy), s zamiast sz (mos - masz), o zamiast a (mom - mam), e zamiast a (dej - daj), y zamiast e (syr - ser), e na końcu słowa zamiast ę (widze - widzę), y oraz i zamiast ej (nasy - naszej, swoi - swojej).
Przed o i u dawany jest przydech ł (łoko - oko)
K wymawiane jest jak ch (chtóry - który)
Do starszych osób i rodziców zwracano się Wy. Kawaler który się ożenił przechodził do żonatych mężczyzn ze zwrotu Wy na Ty.
Zbiór wyrazów i zwrotów gwarowych zasłyszanych w Szynwałdzie
Wykaz źródeł
- Wyrazy i zwroty spisali: Piotr Zięba, Stanisław Podraza i Anna Mądel na podstawie wiedzy własnej i relacji mieszkańców Szynwałdu: Piotra Kołodzieja i Stanisława Chrostka.
